Nguyên xưa, ở xã Thọ Thành, hầu như làng nào cũng có Đình làng, Đền làng, nhưng sau nhiều thiên tai và biến cố lịch sử  cùng với các công trình tâm linh khác như đình, chùa, miếu mạo, Đều tháo dỡ để phục vụ cho kháng chiến hoặc phục vụ việc dạy và học , làm trạm y tế xã...  . Hiện nay khi xã hội phát triển nhân dân có của ăn, của để nên có nhu cầu tín ngưỡng tâm linh mong muốn tu sửa, nâng cấp, khôi phục lại Đền làng để nhân dân trong làng, trong xã và con cháu về đây thắp hương, dâng lễ, cầu mong thần linh phù hộ độ trì cho gia đình, người thân được những điều tốt đẹp.. hiện nay xã Thọ Thành có 3 Làng có Đền và đình làng; Đền Làng Nhân Trạch, Đền Làng Dinh Khoa ; Đình làng Lạc Thổ và có một ngôi chùa Trụ ở xóm  Đại Hữu.

                                            Đ/c.Võ Thành Đồng - Chủ tịch UBND xã Thọ Thành.

Làng Nhân Trạch trước đây là xứ cồn gia. Năm 1471 Cánh quân của  Ông Võ văn Sỹ  được vua Lê phái  chỉ huy đại quân vượt đại giang hà (tức sông Gianh – Quảng Bình ngày nay) tấn công truy quét giặc Chiêm bắt được công chúa và đám tùy tùng hơn 20 người tiến nạp triều Lê”. Do lập được nhiều công lao lớn, góp công cùng nhà Lê đánh dẹp giặc Chiêm, bình định đất nước nên triều đình đã phong cho ông là “Chiêm Thành quận, quận công, Võ tướng quân xung hầu” và ban cho ông lộc điền tại xứ Cồn Gia để khai hoang sản xuất, không được ai tranh chiếm, về sau đổi là làng Nhân Trạch, xã Thanh Đà, tổng Qùy Trạch, huyện Yên Thành”.

.   Đ/c. Chu Minh Lý - Bí Thư Đảng ủy; Đ/c. Võ Thành Đồng chủ tịch UBND xã Thọ Thành về dự lễ Khánh thành đền làng Nhân Trạch

Xứ Cồn Gia, lúc đầu tiên ông đặt chân đến là một vùng đất hoang vu, cây cối rậm rạp, nhiều nơi còn bị ngập phèn. Tại đây, ông đã cho binh lính lập thành các đồn trại để ổn định nơi ăn, chốn ở. Sau đó, ông huy động binh lính và kêu gọi dân phiêu tán tổ chức khai phá đất hoang biến những vùng đất hoang vu thành một dải đất rộng. Nhờ Ông Võ văn Sỹ có những chính sách khai hoang, mở đất mà hình thành nên những vùng đất tốt tươi, màu mỡ như: Đồng Cây Da, Đồng Cồn Tạng, Đồng Ba Lùm, Đồng Cồn Trăn, Đồng Bến, Đồng Đập Cụt, đồng Quan, đồng cồn giệc…

Đ/c. Nguyễn Văn Cử -  xóm trưởng xóm Nhân Trạch

Một thời gian không lâu xứ Cồn Gia trở thành một quần cư rộng lớn nên ông đã  đổi tên xứ Cồn Gia thành Trang Cồn Gia, một vùng đất tốt tươi màu mỡ lan rộng, sau đó cùng đến chung tay, góp sức xây dưng thôn làng ngày thêm đông đức và hưng thịnh. Như cụ thủy tổ Trần Trung Dũng, cụ thủy tổ Nguyễn Phúc Nhậm; cụ thủy tổ Nguyễn Văn Huệ;. Cụ Thủy tổ Nguyễn Mão

Đ/c> Võ Đưc Năm Giáp Tý (1504), Ông Võ Văn  Sỹ qua đời, thọ 78 tuổi, được táng tại xứ Cồn Cao. Nhờ công lao kiến ấp, mỡ mang đồng ruộng, dân làng đã tôn hai cha con Ông Võ Văn Sỹ và con là Ông Võ Huyền Thành làm thành Hoàng làng và lập đền thờ cúng. Ngôi đền có 3 tòa, được xây dựng năm 1710 để thờ hai vị thần hoàng làng là ông Võ Văn Sỹ và ông Võ Huyền Thành và các cụ thủy tổ dòng họ Trần và họ Nguyễn .

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ Đền làng Nhân Trạch đã bị tháo dỡ để trưng dụng làm kho thóc nhà nước, một số đồ tế khí như kiếm, cờ Vọng, kiệu rước tập trung về đền Canh xã Đức Thành – huyện Yên Thành, còn long ngai, hiệu bụt, bức đại tự và lư hương bằng thiếc được con cháu đã rước về nhà thờ họ Võ.

 Nhân sinh do tổ, uống nước nhớ nguồn;

 Chim có tổ, người có tông;

Như cây có cội, như sông có nguồn.

Cây có cội, mới bén cành xanh lá.

Sông có nguồn, với biển cả sông sâu.

Người ta sinh trưởng từ đâu.

Gốc là tiên tổ, ân sâu rõ ràng.

 Thể theo nguyện vọng của nhân dân Để tỏ lòng thành kính, biết ơn các bậc tiền nhân, vị thần hoàng loàng và các vị thủy tổ của các dòng họ trong Làng Nhân Trạch. Nhân dân trong xóm mong muốn phục dựng lại Đền làng, để đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa tâm linh của cộng đồng của bà con nhân dân trong và ngoài làng.

Ý tưởng phục dựng lại ngôi Đền làng đã được cán bộ và nhân dân trong làng đã đề cập nhiều lần. Dưới sự lãnh đạo của chi ủy, chi bộ làng Nhân Trạch. Chi bộ đã ban hành Nghị quyết chỉ đạo ban chỉ huy xóm. Thực hiện quy chế dân chủ, theo pháp lệnh 34 của Chính Phủ, ban cán sự xóm tổ chức  cuộc họp trưng cầu ý dân, triển khai Nghị quyết của chi bộ về phục dựng Đền làng Nhân Trạch, được bà con nhân dân đồng tình ủng hộ.

Qua một thời gian khới công xây dựng  ngôi Đền làng được xây dựng mới hôm nay là sự lãnh đaọ sát sao của chi ủy, chi bộ, ban công tác mặt trận xóm, sự đóng góp của nhân dân trong và ngoài làng, sự tận tâm, tận lực của Ban kiến thiết xây dựng Đền làng nhờ vậy mà Làng Nhân Trạch có được ngôi Đền khang trang, đáng tự hào như hiện nay. Ngôi Đền xây dựng mới 3 gian, 2 hồi  với diện tích ….. m2, ngoảnh về hướng Nam và các hạng mục công trình khác.

Được con cháu dâu rể, bà con nhân dân trong  ngoài làng ủng hộ ngày công, tiền của và đóng góp xây dựng với số tiền 1,6 tỷ đồng .Qua đây đã thể hiện được sự đoàn kết, quyết tâm của bà con nhân dân, con cháu trong và ngoài làng. Mong rằng trongvà mỗi một chúng ta, phải có trách nhiệm liên tục giữ gìn phát huy sức mạnh tổng hợp đó, đúng như Bác Hồ đã nói “ dễ trăm lần không dân cũng chịu; Khó vạn lần dân liệu cũng xong; Đoàn kết đại đoàn kết; thành công đại Thành công..

Từ hôm nay, Làng Nhân Trạch chúng ta đã có ngôi Đền làng mới khang trang, UBND xã đề nghị Ban chỉ huy xóm xây dựng quy chế hoạt động, thành lập ban quản lý Đền làng, làm tốt công tác quản lý, phát huy tốt nhất giá trị văn hóa của Đền làng. Để nơi đây không chỉ là một địa chỉ tâm linh đông vui vào những lễ tết mà còn là nơi diễn ra các hoạt động cộng đồng mang đậm nét văn hóa làng Nhân Trạch

          Sau những năm đổi mới, bộ mặt Làng Nhân Trạch ngày càng thay đổi, nhà cửa cao tầng ngày càng nhiều và đẹp hơn; đường làng, ngỏ xóm sáng, xanh, sạch đẹp; có nhiều mô hình tiêu biểu trong phát triển sản xuất, kinh doanh, thương mại dịch vụ; đời sống vật chất, tinh thần của bà con đã được nâng lên rõ rệt. Cán bộ và nhân dân, nhiều con em xa quê có đóng góp vật chất, tinh thần cùng với Đảng bộ và nhân dân hoàn thành các tiêu chí trong xây dựng nông thôn mới nâng cao

Trong thời gian tới Đảng ủy, chính quyền, UBMTTQ và các tổ chức đoàn thể xã mong muốn bà con nhân dân chúng ta phát huy những kết quả đạt được, khắc phục những tồn tại, hạn chế, tiếp tục tiên phong gương mẫu, tích cực đi đầu trong mọi phong trào góp công, góp sức cùng với đảng bộ và nhân dân xã nhà luôn dữ vững xã đạt nông thôn mới nâng cao, tiến tới xây dựng xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu năm 2025. Góp phần thực hiện nghị quyết đại hội đại biểu lần thứ 29 nhiệm kỳ 2020 -2025 đề ra.